Thursday, November 30, 2023

Bằng chứng lâu đời nhất về chó được thuần hóa

 https://vnexpress.net/bang-chung-lau-doi-nhat-ve-cho-duoc-thuan-hoa-4160669.html

Các thành viên trong nhóm nghiên cứu đều đồng ý rằng quá trình thuần hóa chó bắt nguồn từ thời kỳ Cực đại Băng hà cuối cùng, khi các dải băng mở rộng tới kích thước lớn nhất. Trong thời kỳ này, môi trường khủng hoảng nghiêm trọng. Con người cũng như nhiều quần thể động vật phải tìm nơi ấm áp hơn để trú ẩn, chẳng hạn như bán đảo Nam Âu, bao gồm cả Italy, Iberia và Balkan.

"Trong giai đoạn khủng hoảng, chó sói - một loài săn mồi có tính xã hội giống như con người - đã tìm ra cách mới để tồn tại, đó là ăn thức ăn thừa từ các khu định cư", Boschin giải thích.

Nhóm nghiên cứu cho biết thêm, con người có thể đã đẩy nhanh sự phân hóa từ chó sói sang chó nuôi bằng cách giết chết những con hung hãn nhất, tạo điều kiện cho các gene "ngoan hiền" được truyền sang thế hệ sau.

Hồ sơ di truyền của một trong những con chó được phát hiện trong hang động Grotta Paglicci gần giống với hồ sơ di truyền của mẫu vật được tìm thấy ở Đức. Cả hai đều có niên đại cách đây ít nhất 14.000 năm.

Thursday, November 23, 2023

NỨT ĐỐ ĐỔ VÁCH

 


Khi nói về những người có điều kiện kinh tế khá giả, chúng ta thường dùng câu "giàu nứt đố đổ vách". "Vách" thì hẳn ai cũng hiểu, vậy còn "đố" nghĩa là gì?

Ở đây, ta dễ thấy động từ “nứt” đi với “đố và động từ “đổ” đi với “vách”. “Vách” là một danh từ, vậy nên có thể suy ra "đố” cũng là danh từ. Thật vậy, Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên định nghĩa: “đố: thanh tre hay gỗ đóng ở vách, ở cửa để tăng độ cứng”. Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức cũng giải thích “đố” có nghĩa là “đoạn tre hay đoạn gỗ đóng ở bức vách để đan nan dừng”.

Từ phân tích trên, ta đã rõ hơn về “đố”. Vậy “giàu nứt đố đổ vách” là giàu như thế nào và từ đâu lại hình thành nên lối nói này?

Nhiều tư liệu cho hay, ngày xưa người ta thường đựng thóc, gạo bằng đấu ở trong nhà, có gia đình còn khoanh gỗ áp vào tường hay cửa để đựng thóc. Nếu lượng thóc gạo quá lớn thì vách tường có thể bị xiêu vẹo, nứt đổ. Thời bấy giờ, nhà nào có nhiều thóc gạo thì được xem là nhà giàu. Cách nói “giàu nứt đố đổ vách” cũng từ đây mà ra.

Như vậy, “đố” trong “nứt đố đổ vách” nghĩa là một cây cứng bằng tre hoặc gỗ đóng ở vách, cửa để tăng độ cứng. Thành ngữ trên xuất phát từ quan niệm xưa, rằng nhà giàu là nhà có nhiều thóc gạo.

MÔ PHẠM 模範

 https://www.facebook.com/vuihocchuhan/posts/pfbid05FxxRQxGDRzFFi9jfBFn5J2oKDjSVbn1t7sWSYUTh1Ya4iR7S1Pn7KkKS3D2RA4Jl?__cft__[0]=AZU_Dx-3IBabdBhLq2rRDgrxHqADvIGThAny0QYCOLl5N_GFyZkrQfZH1Wp6FpEuD-vDaUH7johmd7uVXbrZDiDXR8LO4LoOBvQxVqnfatzp6kd_vBpt8RzwtdHRAayEG3VmbGOKoScVI-e0EIj0rQKrco_GE1KI-KhwRPRlR7KxsR9WkFVTVBT1ZAaCG_HnJHw&__tn__=%2CO%2CP-R

Phàm đúc các đồ đồng, thiếc, chì, kẽm, trước hết phải chế cái khuôn cốt rồi mới đổ đồng, thiếc, chì, kẽm lên sau. Cái khuôn cốt ấy bằng gỗ, người Tàu gọi là MÔ 模; bằng kim khí gọi là PHẠM 範; bằng đất thì gọi là HÌNH.
Hai tiếng MÔ PHẠM đều có nghĩa là khuôn cốt cả. Theo nghĩa đó, người ta dùng hai tiếng MÔ PHẠM để chỉ người đạo đức cao thượng đáng làm gương mẫu cho người đời noi theo.



Thượng sĩ vong danh, trung sĩ lập danh, hạ sĩ thiết danh

 https://daidoanket.vn/sinh-do-ba-quan-10076478.html

“Thượng sĩ vong danh, trung sĩ lập danh, hạ sĩ thiết danh” (được giải thích là: người ở bậc thượng đẳng không cần danh; người ở bậc trung đẳng thì muốn xây dựng danh vọng; người ở bậc hạ đẳng thì lại mua danh để cầu lợi, muốn xuất đầu lộ diện để người khác phải nhận biết mình).

Rồi nữa là những câu như: “Tham thế thường danh, nhi bất học đạo, uổng công lao hình” (người tham hư danh mà không nỗ lực tu tỉnh thì chỉ uổng phí công sức); thậm chí với câu “Đạo danh bất như đạo hóa”, tiền nhân còn coi người ăn cắp thanh danh có tư cách kém cả kẻ ăn cắp đồ đạc! (Trong văn cảnh trên, Thượng sĩ được hiểu là người hoàn hảo có tài năng, đức độ vẹn toàn, là bậc thầy có uy tín với đồng loại; trong Phật giáo, Thượng sĩ còn mang ý nghĩa tương đương với Bồ tát, bậc tối tôn tối thượng, khó ai có thể hơn. Từ đó mà suy ra thì trong cuộc đời này, bậc Thượng sĩ là rất hiếm, nhưng không phải không có, và tôi luôn ngưỡng mộ họ).

Friday, November 17, 2023

Mục 3 Tu chính án thứ 14

 https://vnexpress.net/toa-colorado-phan-quyet-ve-tu-cach-tranh-cu-cua-ong-trump-4678345.html

Bà Wallace cho biết. "Tòa cảm thấy dường như vì lý do nào đó, những người soạn thảo Mục 3 Tu chính án thứ 14 không định bao gồm những cá nhân chỉ tuyên thệ nhậm chức tổng thống"


Sunday, November 12, 2023

Kẻ dại dột nhất trên đời là đánh rơi một người vì mình mà chung thủy

 


KIỂM DUYỆT

 http://www.bbc.co.uk/.../04/130416_film_censorship.shtml

Kiểm duyệt là hành vi cấm một tác phẩm thường được thực hiện bởi nhà cầm quyền, căn cứ trên một đánh giá về ý nghĩa của nó là tiêu cực hay tích cực.
Căn cứ này có hai hạn chế cố hữu:
(1) ý nghĩa của tác phẩm phụ thuộc cảm quan riêng của người thưởng thức tác phẩm đó, chẳng hạn, bạo lực trong phim ảnh– có thể kích động tính ác của một người, do đó là tiêu cực, song đồng thời có thể khiến người khác có cảm giác ghê tởm và tránh xa tội ác, bởi vậy là tích cực. Kiểm duyệt, do đó, đồng nhất hóa nhận định, tước bỏ quyền cảm nhận riêng tư của cá nhân – một hình thức bao cấp tư duy của các thể chế phi tự do.
(2) ngay cả khi tất cả những người thưởng thức đồng ý với nhau về một nhận định nào đó đối với tác phẩm, (chẳng hạn, ‘tác phẩm này tiêu cực’) thì không nhất thiết nhận định này phù hợp với điều mà tác giả muốn gửi gắm. Đó là sự hàm hồ của mọi phê bình. Căn cứ trên nhận định chung này để tước bỏ quyền lưu hành tác phẩm là sự áp chế của số đông đối với cá nhân người nghệ sĩ.

Có thì xài kha khá một chút. Không có thì hà tiện hà tặn

 https://www.facebook.com/reel/1851799278556102?mibextid=kcDB8O

Có thì xài kha khá một chút. Không có thì hà tiện hà tặn.

Công lý phải được ưu tiên, ngay cả khi pháp luật đang mâu thuẫn với công lý. Nếu pháp luật đang mâu thuẫn với công lý, nghĩa là đến lúc cần phải sửa luật

 https://vnexpress.net/vu-me-bim-sua-kien-hang-bia-lam-xoay-chuyen-quyen-cua-nguoi-tieu-dung-4675070.html

"Công lý phải được ưu tiên, ngay cả khi pháp luật đang mâu thuẫn với công lý. Nếu pháp luật đang mâu thuẫn với công lý, nghĩa là đến lúc cần phải sửa luật"


Tuesday, November 7, 2023

Trẻ nhỏ thích gần, Chó con thích lại

 


Gặp hiền lành thì lập gia đình trước, gặp quý nhân thì lập nghiệp trước, gặp phú quý thì lập gia đình rồi lập nghiệp.

Monday, November 6, 2023

Cận thuỷ lâu đài tiên đắc nguyệt

 https://www.thivien.net/T%C3%B4-L%C3%A2n/C%E1%BA%ADn-thu%E1%BB%B7-l%C3%A2u-%C4%91%C3%A0i-ti%C3%AAn-%C4%91%E1%BA%AFc-nguy%E1%BB%87t/poem-ZwsO9RpyERDWnIYvJrHrgw

Cận thuỷ lâu đài tiên đắc nguyệt,
Hướng dương hoa mộc dị vi xuân.

 

Dịch nghĩa

Lâu đài gần nước thì được đón ánh trăng trước tiên,
Hoa cỏ hướng về mặt trời thì dễ được tươi tốt.


Đây là danh cú của Tô Lân. Tương truyền Phạm Trọng Yêm 范仲淹 đối xử với thuộc hạ của mình rất tốt, thường tiến cử những kẻ theo mình làm quan. Khi ông ở Hàng Châu các thuộc hạ đều được ông tiến cử, nhưng Tô Lâm khi đó đang ở huyện ngoài làm Tuần kiểm nên chưa được chiếu cố. Tô Lân bèn viết một bài thơ gửi Phạm Trọng Yêm, trong đó có hai câu này, ý nói những chỗ đẹp đều có người khác chiếm và hưởng ân huệ, còn mình chưa được quan tâm. Về sau thường dùng thành ngữ “Cận thuỷ lâu đài” để nói về việc người ở gần bề trên thì dễ được thăng quan tiến chức. Phần còn lại của bài thơ không còn được lưu truyền.

Tinh tấn, dũng mãnh, có nguyện lực lớn, thì gặp khó cũng thành dễ. Buông lung, tán loạn, lãng phí thời gian, thì gặp dễ cũng thành khó

 

Tinh tấn, dũng mãnh, có nguyện lực lớn, thì gặp khó cũng thành dễ. Buông lung, tán loạn, lãng phí thời gian, thì gặp dễ cũng thành khó




Friday, November 3, 2023

Có những nỗi khổ tâm không nói hết được, không phải trong lòng vô cảm, mà là biết rằng dù nói hay không cũng đều như nhau

 

những nỗi khổ tâm không nói hết được, không phải trong lòng vô cảm, mà là biết rằng dù nói hay không cũng đều như nhau. Những vết thương kia, không phải ta không để tâm, mà bởi ta đã biết cách chữa lành nó thế nào…

Phân loại chủng ngọc

 https://www.facebook.com/reel/292106507291259