https://triethocdoisong.wordpress.com/2020/01/22/15-cau-tinh-hoa-trong-vi-lu-da-thoai-luc-khon-cam-me-mang-hay-thuong-thuong-doc/
1 ） 士必以詩書為性命，人須從孝弟立根基。
Kẻ Sĩ ắt phải lấy thơ văn và sách vở làm tính mệnh, làm Người nên lấy Hiếu Đễ để lập gốc rễ nền tảng.
2 ） 但責己，不責人，此遠怨之道也。
Chỉ trách mình, không trách người, đây là Đạo xa rời oán ghét vậy.
3 ） 處世以忠厚人為法，傳家得勤儉意便佳。
Xử thế lấy việc trở thành con người trung hậu làm khuôn phép, truyền thừa gia nghiệp lấy việc có được tinh thần cần kiệm làm tốt đẹp.
4 ） 濫交朋友，不如終日讀書。
Bừa bãi phóng túng trong việc kết giao bạn bè, không bằng suốt ngày đọc sách.
5 ） 莫大之禍，起於須臾之不忍，不可不謹。
Tai họa không gì lớn bằng, là sinh khởi từ khoảnh khắc không Nhẫn được, không thể không cẩn thận.
6 ）人品之不高，總為一利字看不破；學業之不進，總為一懶字丟不開。
Nhân phẩm không nâng cao lên được, luôn vì không nhìn thấu được một chữ “lợi”, sự nghiệp học hành không tiến lên được, luôn vì vứt không nổi một chữ “lười”.
7 ）神人之言微， 聖人之言簡， 賢人之言明， 眾人之言多， 小人之言妄。
Lời nói của bậc Thần Nhân thì “Vi” (mầu nhiệm, vi diệu), lời nói của Thánh Nhân thì “Giản”, lời nói của Hiền Nhân thì “Minh”, lời nói của người tầm thường, bình phàm thì “Đa” (nhiều), lời nói của kẻ Tiểu Nhân thì “Vọng”.
8 ）求備之心，可用之以修身，不可用之以接物；知足之心，可用之以處境，不可用之以讀書。
Cái tâm mong cầu toàn bị, có thể dùng để tu thân, không thể dùng để tiếp vật; cái tâm tri túc, có thể dùng nơi hoàn cảnh đang gặp, không thể dùng để đọc sách.
9 ） 忠有愚忠，孝有愚孝，可知忠孝二字，不是憐俐人做得來；仁有假仁，義有假義，可知仁義兩途，不無奸惡人藏其內。
Trung có ngu trung, Hiếu có ngu hiếu, nên biết hai chữ “Trung, Hiếu” không phải kẻ linh lợi làm được; Nhân có giả Nhân, Nghĩa có giả Nghĩa, nên biết hai phạm vi của Nhân Nghĩa không phải không có kẻ gian ác trốn nấp trong đó.
10 ） 貧無可奈惟求儉，拙亦何妨只要勤。
Bần cùng không biết làm sao chỉ cần cầu tiết kiệm, đần độn cũng chẳng ngại gì, chỉ cần siêng năng.
11 ） 教小兒宜嚴，嚴氣足以平躁氣；待小人宜敬，敬心可以化邪氣。
Dạy con trẻ nên nghiêm khắc, sự nghiêm khắc sẽ bình được sự xao động, nóng nảy, hấp tấp của chúng; đối đãi với kẻ tiểu nhân nên cung kính, tâm cung kính có thể hóa giải tà khí của họ.
12 ） 賢而多財，則損其志；愚而多財，則益其過。
Người Hiền mà có nhiều tiền của, sẽ tổn hại đến cái chí, kẻ Ngu mà nhiều tiền của, sẽ tăng trưởng lỗi lầm.
13 ） 古之能為文章者，真能陶冶萬物，雖取古人之言入於翰墨，如靈丹一粒，點鐵成金。
Đời xưa, người có thể làm văn hay, là người thật có thể đào dã (1) vạn vật, dù lấy lời của cổ nhân đưa vào văn chương của mình thì cũng như một viên Linh Đơn điểm Sắt thành Vàng.
14 ） 有不可及之志，必有不可及之功。有不忍言之心，必有不忍言之禍。
Có chí hướng vượt trội ắt có công lao không ai bằng. Có cái tâm không nhẫn được trong lời nói, ắt có cái họa do lời nói không nhẫn được.
15 ） 善謀生者，但令長幼內外，勤修恆業，而不必富其家
Kẻ khéo mưu sinh, chỉ cần khiến cho người lớn kẻ nhỏ trong gia tộc mỗi mỗi siêng năng tuân theo bổn phận, mà bất tất phải chú trọng làm giàu.
Biên dịch : Tùng Văn
Chú thích :
Vi Lư Dạ Thoại 圍爐夜話 là trước tác của nhà phê bình văn học nổi tiếng Vương Vĩnh Bân 王永彬 đời nhà Thanh. Vi Lư Dạ Thoại bàn về nhiều phương diện như đạo đức, tu thân, đọc sách, an bần lạc đạo, dạy con, trung hiếu, cần kiệm … nêu rõ hàm nghĩa sâu xa: lập đức, lập công, lập ngôn đều lấy “lập nghiệp” làm gốc. Vi lư dạ thoại 圍爐夜話 cùng với Thái căn đàm 菜根譚, Tiểu song u kí 小窗幽記 được gọi chung là “xử thế tam đại kì thư”. ( http://www.chuonghung.com/2014/07/dich-thuat-vo-hoc-vi-ban-vo-si-vi-tien.html )
(1) Đào dã 陶冶 : nung đồ gốm, luyện Kim thuộc, tỉ dụ tiến hành bồi dưỡng đối với tư tưởng và tính cách của con người. https://www.hujiang.com/cidian/taoye_144868/
No comments:
Post a Comment