https://hophanblog.wordpress.com/2012/03/29/chin-chu-cu-lao/

CHÍN CHỮ CÙ LAO

29/3/2012 (8/3 Nhâm thìn)

Phan Bá Lương (2/16)

Nói đến công ơn cha mẹ, người xưa thường dùng “cửu tự cù lao – chín chữ cù lao” để chỉ việc này. Vậy “chín chữ cù lao” là những chữ gì và có ý nghĩa như thế nào?

Sách Minh tâm bảo giám ghi: 詩 云: 父 兮 生 我, 母 兮 鞠 我, 哀 哀 父 母, 生 我 劬 勞, 欲 報 深 恩，昊 天 罔 極 Thi vân: Phụ hề sinh ngã, mẫu hề cúc ngã, ai ai phụ mẫu, sinh ngã cù lao. Dục báo thâm ân, hạo thiên võng cực” nghĩa là “Kinh Thi viết: Cha sinh ta, mẹ nuôi ta. Thương thay cha mẹ sinh ta khó nhọc. (Ta) muốn báo đền ơn sâu (như) trời cao cùng cực” ([1]).

Chín chữ cù lao (sinh, cúc, phụ, súc, trưởng, dục, cố, phục, phúc) có xuất xứ từ một đoạn trong Lục nga, Tiểu nhã, Thi kinh: 父 兮 生 我，母 兮 鞠 我，拊 我 畜 我, 長 我 育 我, 顧 我 復 我, 出 入 腹 我。欲 報 之 德，昊 天 罔 極。Phụ hề sinh ngã, mẫu hề cúc ngã, phụ ngã súc ngã, trưởng ngã dục ngã, cố ngã phục ngã, xuất nhập phúc ngã. Dục báo chi đức, hạo thiên võng cực.

Dịch nghĩa là: “Phụ hề sinh ngã: cha sinh ra ta; Mẫu hề cúc ngã: mẹ nuôi nấng ta; Phụ ngã súc ngã: vỗ về ta dưỡng dục ta; Trưởng ngã dục ngã: nuôi ta lớn lên; Cố ngã phục ngã, xuất nhập phúc ngã: trông chừng ta, trở về với ta, ra vào bồng bế ta; Dục báo chi đức, hạo thiên võng cực: muốn báo ơn sâu, ơn đức của cha mẹ mênh mông như bầu trời”.

Hay nói ngắn gọn là: Sinh: Sanh đẻ. Cúc: Nâng đỡ. Phụ: Vuốt ve triều mến. Súc: Cho bú sữa. Trưởng: Nuôi cho khôn lớn. Dục: Dạy dỗ.. Cố: Trông nom. Phục: Ôm ấp. Phúc: Bảo vệ.

Chú thích

[1] Minh tâm bảo giám, sđd, trang 51.